Hoofdstuk 11 De wilskracht methode
Het is algemeen geaccepteerd in de maatschappij dat het erg moeilijk is om te stoppen met porno. Boeken en forums die je willen helpen, beginnen vaak met te benadrukken hoe moeilijk het is. De waarheid is echter dat het belachelijk makkelijk is. Het is begrijpelijk dat je aan die uitspraak twijfelt, maar overweeg het eens. Als je doel is om een mijl in vier minuten te rennen, dat is moeilijk, en daar zul je jaren voor moeten trainen, waarbij het misschien zelfs fysiek onmogelijk is.
Maar om te stoppen met porno hoef je alleen maar te besluiten om het niet meer te kijken en/of niet meer te masturberen. Niemand dwingt je om te masturberen (behalve jijzelf), en in tegenstelling tot eten of drinken is het niet nodig om te overleven. Dus als je wilt stoppen, waarom zou het dan moeilijk zijn? Eigenlijk is dat niet zo. Het zijn de gebruikers zelf die het moeilijk maken door het gebruik van wilskracht of andere methoden waardoor het lijkt alsof ze iets opofferen. Laten we eens naar die methoden kijken.
We besluiten niet om gebruikers te worden; we experimenteren gewoon met pornografische tijdschriften of websites. Omdat ze waardeloos zijn (dat klopt, waardeloos), afgezien van de clip die we zoeken, zijn we ervan overtuigd dat we op elk moment kunnen stoppen. In het begin kijken we die eerste paar clips wanneer we zin hebben of op speciale gelegenheden. Voor we het weten, bezoeken we die sites regelmatig en masturberen we wanneer we willen — en uiteindelijk dagelijks. Porno wordt een onderdeel van ons leven en zorgt ervoor dat we overal internettoegang nodig hebben. We gaan geloven dat we recht hebben op liefde, seks, een orgasme en de stressverlichtende werking van porno. We staan er niet bij stil dat dezelfde clip en acteurs ons niet meer hetzelfde opwinden, en we beginnen de grens te verleggen om ‘slechte porno’ te vermijden.
Masturbatie en internetporno verbeteren ons seksleven niet, en verminderen ook geen stress, maar gebruikers denken dat ze zonder dit niet van het leven kunnen genieten of met stress kunnen omgaan.
Het duurt meestal lang voordat we beseffen dat we verslaafd zijn, omdat we de illusie hebben dat we porno kijken omdat we ervan genieten — niet omdat we het nodig hebben. Wanneer we niet ‘genieten’ van porno, wat alleen gebeurt bij nieuwe, schokkende of escalatieve inhoud, denken we dat we altijd kunnen stoppen. Dit is een valstrik van zelfvertrouwen: “Ik geniet niet van porno, dus ik kan stoppen wanneer ik wil.” Alleen lijkt het moment dat je écht wilt stoppen nooit te komen.
Het is vaak pas wanneer we daadwerkelijk proberen te stoppen dat we inzien dat er een probleem is. De eerste pogingen komen meestal voort uit het ontmoeten van een partner, waarbij je merkt dat die niet meer ‘genoeg’ is na de eerste dates. Een andere reden kan zijn dat je de negatieve effecten op je gezondheid in je dagelijks leven opmerkt.
Wat de reden ook is, de gebruiker wacht altijd op een stressvolle situatie, of het nu gaat om gezondheid of seks. Zodra ze stoppen, begint de ‘kleine monster’ honger te krijgen. De gebruiker wil dan iets om hun dopamine te verhogen, zoals sigaretten, alcohol, of hun favoriete — internetporno — waarbij hun ‘harem’ slechts één klik verwijderd is. De pornoverzameling is niet langer in de kelder, maar virtueel en overal toegankelijk. Als hun partner in de buurt is of ze met vrienden zijn, hebben ze geen toegang tot hun virtuele harem, wat hen nog meer stress bezorgt.
Als de gebruiker wetenschappelijke informatie of online communities heeft gevonden, begint er een innerlijke strijd, waarbij ze verleidingen weerstaan en zich beroofd voelen. Hun gebruikelijke manier om stress te verminderen is nu niet beschikbaar, waardoor ze driedubbel lijden. Het waarschijnlijke resultaat na deze periode van zelfmarteling is een compromis — “Ik ga minderen” of “Ik heb het verkeerde moment gekozen” of misschien, “Ik wacht totdat de stress in mijn leven voorbij is.” Maar zodra de stress voorbij is, is er geen reden meer om te stoppen, en besluit de gebruiker pas weer te stoppen bij de volgende stressvolle periode.
Natuurlijk is er nooit een juist moment, want voor de meeste mensen wordt het leven juist stressvoller. We verlaten de bescherming van onze ouders, beginnen een eigen huishouden, nemen een hypotheek, krijgen kinderen en krijgen meer verantwoordelijkheden op het werk. Maar ongeacht de situatie kan het leven van de gebruiker nooit minder stressvol worden, want porno veroorzaakt juist stress. Hoe sneller de gebruiker naar de fase van escalatie gaat, hoe gestresster ze worden en hoe groter de illusie van afhankelijkheid groeit.
Het is in feite een illusie dat het leven stressvoller wordt en dat porno — of een vergelijkbare steun — die illusie creëert. Dit wordt later in meer detail besproken, maar na deze eerste mislukkingen vertrouwt de gebruiker meestal op de hoop dat ze op een dag wakker worden en gewoon geen behoefte meer hebben aan masturbatie of porno. Deze hoop wordt vaak gevoed door verhalen van andere ex-gebruikers: “Ik was niet serieus totdat ik erectieproblemen kreeg, toen had ik geen behoefte meer aan porno en stopte ik met masturberen.”
Laat jezelf niet voor de gek houden, als je die verhalen onderzoekt zul je merken dat ze nooit zo simpel zijn als ze lijken. Meestal bereidt de gebruiker zich al voor om te stoppen en gebruikt het incident alleen als aanleiding. Vaker wel dan niet, hebben mensen die “gewoon ineens” stoppen een schok gehad: misschien zijn ze betrapt door hun partner, hebben ze porno van een andere seksuele oriëntatie bekeken dan normaal, of hebben ze een seksuele disfunctie meegemaakt. “Zo ben ik nou eenmaal.” Houd jezelf niet voor de gek. Het zal niet gebeuren, tenzij je het zelf laat gebeuren.
Laten we in meer detail bekijken waarom de wilskrachtmethode zo moeilijk is. Het grootste deel van ons leven volgen we de “kop-in-het-zand” benadering: “Ik stop morgen wel”. Af en toe zorgt iets ervoor dat we proberen te stoppen, bijvoorbeeld zorgen over gezondheid, potentie of een moment van zelfreflectie waarin we beseffen dat we er eigenlijk niet van genieten. Wat de reden ook is, we beginnen de voor- en nadelen van porno af te wegen. Seks wordt gesplitst in tantrisch (aanraking, geur, stem) en propagatief (orgasme); dit is een belangrijke sleutel tot het openen van onze geest, en zonder dit onderscheid zal er verwarring ontstaan, wat tot falen leidt. Bij een rationele beoordeling komen we tot de conclusie die we ons hele leven al kennen: “STOP MET KIJKEN!”
Als je de voor- en nadelen van stoppen op een rijtje zou zetten en die vergelijkt met de voordelen van porno, zouden de voordelen van stoppen veel zwaarder wegen. Als je Pascal’s Wager toepast, verlies je bijna niets door te stoppen, met een grote kans op winst en een nog grotere kans om niets te verliezen. Hoewel de gebruiker weet dat het beter is om geen gebruiker te zijn, worden ze tegengehouden door het geloof dat ze iets opofferen. Hoewel dit een illusie is, is het krachtig. De gebruiker denkt dat de pornokijk-sessies tijdens goede en slechte momenten in het leven helpen, zonder precies te weten waarom. Nog voor ze proberen te stoppen, worden ze door maatschappelijke indoctrinatie en de hersenspoeling van hun verslaving zelf al ontmoedigd, versterkt door de overtuiging dat het moeilijk is om ‘op te geven’.
Gebruikers horen verhalen van mensen die maandenlang gestopt zijn en nog steeds naar porno verlangen, of van mensen die gestopt zijn maar de rest van hun leven blijven klagen dat ze nog steeds graag een sessie zouden willen doen. Ook zijn er verhalen van mensen die na maanden of jaren van een gelukkig leven weer één keer naar porno keken, en vervolgens weer volledig verslaafd raakten. Gebruikers kennen waarschijnlijk zelf ook mensen in de vergevorderde stadia van deze verslaving, zichtbaar aan het afglijden en duidelijk niet gelukkig in het leven — en toch blijven ze gebruiken. Bovendien hebben ze waarschijnlijk zelf één of meerdere van deze ervaringen meegemaakt.
In plaats van te beginnen met de gedachte: “Geweldig! Heb je het gehoord? Ik hoef geen porno meer te kijken!”, beginnen gebruikers vaak met een gevoel van somberheid, alsof ze een onmogelijke berg moeten beklimmen. Ze denken ten onrechte dat zodra de kleine verslavende “monsters” hun klauwen in je hebben gezet, je voor de rest van je leven vastzit. Velen beginnen hun poging zelfs door excuses aan hun partner te maken: “Ik probeer te stoppen met porno. Ik zal de komende weken waarschijnlijk geïrriteerd zijn, dus heb geduld met me.” Veel pogingen zijn al gedoemd voordat ze beginnen.
Stel dat de gebruiker een paar dagen zonder een sessie doorkomt. Ze krijgen hun seksuele opwinding terug en beginnen te herstellen. Ze hebben hun favoriete pornowebsites niet geopend en raken daardoor weer opgewonden door normale prikkels die ze eerder negeerden. De redenen waarom ze oorspronkelijk besloten te stoppen, vervagen snel, alsof ze een ernstig auto-ongeluk zagen: het vertraagt je even, maar bij de volgende haastige afspraak trap je weer vol op het gaspedaal. Aan de andere kant is het kleine monster dat nog steeds zijn “fix” wil. Er is geen fysieke pijn — als je dit gevoel door een verkoudheid zou krijgen, zou je niet stoppen met werken of depressief worden, je zou het lachend wegwuiven. Het enige wat de gebruiker weet, is dat ze hun “harem” weer willen bezoeken. Het kleine monster weet dit ook en zet de grote hersenspoeling in gang. Diezelfde persoon die een paar uur of dagen geleden nog alle redenen opnoemde om te stoppen, begint nu wanhopig excuses te zoeken om weer te beginnen. Ze zeggen dingen als:
“Het leven is te kort, er zou een bom kunnen afgaan, ik zou morgen onder een bus kunnen belanden. Ik ben te laat. Ze vertellen je tegenwoordig dat alles verslavend is.”
“Ik heb het verkeerde moment gekozen.”
“Ik had moeten wachten tot na Kerstmis, na mijn vakantie/toetsen, na dit stressvolle moment in mijn leven.”
““Ik kan me niet concentreren, ik word prikkelbaar en slechtgehumeurd, ik kan mijn werk niet eens goed doen.”
“Mijn familie en vrienden zullen niet van me houden. Laten we eerlijk zijn, voor ieders bestwil moet ik opnieuw beginnen. Ik ben een bevestigde seksverslaafde en er is geen manier waarop ik ooit weer gelukkig zal zijn zonder een orgasme.”
“Niemand kan overleven zonder seks.” (Gehersenspoeld door goedbedoelende mensen die geen onderscheid maken tussen de tantrische en voortplantingsdelen van seks)”
“Ik wist dat dit zou gebeuren, mijn brein is ‘gevoeliger gemaakt’ door DeltaFosB door veranderingen die zijn veroorzaakt door dopaminepieken als gevolg van mijn overmatig gebruik van porno in het verleden. Deze gevoeligheid kan ‘nooit’ uit de hersenen worden verwijderd.”
Op dit punt geeft de gebruiker meestal toe. Ze openen hun browser, en hun innerlijke strijd verergert. Aan de ene kant is er de enorme opluchting van het beëindigen van het verlangen wanneer het kleine monster eindelijk zijn “fix” krijgt; aan de andere kant is het orgasme teleurstellend en begrijpt de gebruiker niet waarom ze het deden. Dit is waarom de gebruiker denkt dat ze geen wilskracht hebben. Maar in feite is het geen gebrek aan wilskracht — ze hebben gewoon van gedachten veranderd en een rationele beslissing genomen op basis van de laatste informatie.
“Wat is het nut van gezond of rijk zijn als je ongelukkig bent?” Absoluut geen! Liever een korter, plezierig leven dan een lang en ellendig leven. Gelukkig is dit niet waar voor de niet-gebruiker, want het leven is oneindig veel plezieriger. De ellende die de gebruiker lijdt, komt niet door onthoudingsverschijnselen — hoewel die het proces aanvankelijk in gang zetten — maar door de innerlijke strijd van twijfel en onzekerheid. Omdat de gebruiker begint met het gevoel dat ze een offer brengen, beginnen ze zich beroofd te voelen, wat een vorm van stress is.
Een van deze stressvolle momenten is wanneer het brein hen vertelt om ‘even te spieken’, en ze direct spijt krijgen zodra ze zijn gestopt. Maar omdat ze gestopt zijn, kunnen ze dat niet en dit maakt hen nog depressiever en zet de cyclus opnieuw in gang. Een andere factor die stoppen moeilijk maakt, is wachten tot er iets gebeurt. Als je doel is om je rijbewijs te halen, weet je na het slagen direct of je je doel hebt bereikt. Bij de wilskrachtmethode is de interne gedachte: “Als ik maar lang genoeg zonder internetporno kan, zal de drang om te kijken uiteindelijk verdwijnen.” Dit zie je vaak in online forums waar verslaafden praten over hun ‘streaks’ of het aantal dagen dat ze zich hebben onthouden. Zoals eerder gezegd, is de pijn die de gebruiker voelt mentaal en veroorzaakt door onzekerheid. Hoewel er geen fysieke pijn is, heeft het toch een sterke uitwerking. Nu de gebruiker zich ellendig en onzeker voelt, is hij verre van vergeten, maar juist vol van twijfels en angsten:
“Hoe lang zal het verlangen duren?”
“Zal ik ooit weer gelukkig zijn?”
“Zal ik ooit weer zin hebben om ’s ochtends op te staan?”
“Hoe zal ik ooit omgaan met stress in de toekomst?”
De gebruiker wacht op verbetering, maar terwijl ze nog steeds in mineur zijn, wordt de ‘harem’ steeds aantrekkelijker. In feite gebeurt er wel iets, maar onbewust. Als ze het weken volhouden zonder de browser te openen, verdwijnt de drang naar het kleine monster. Echter, zoals eerder gezegd, zijn de ontwenningsverschijnselen van dopamine en opioïden zo mild dat de gebruiker ze nauwelijks opmerkt. Op een gegeven moment denken veel gebruikers dat ze er vanaf zijn, en besluiten een kijkje te nemen om het te bewijzen. Dit stuurt ze echter direct weer terug naar af. Door het lichaam opnieuw van dopamine te voorzien, komt er een stemmetje in hun hoofd dat zegt: “Je wilt nog een keer.” In feite waren ze al afgekickt, maar nu hebben ze zichzelf weer verslaafd gemaakt.
Als kind keek je naar tekenfilms en volgens de neurowetenschap heb je daarvoor neurale paden (DeltaFosB) gevormd. Als je een kind zou willen ontmoedigen om te kijken, zou je onderzoeken of die paden nog steeds bestaan en volwassenen vragen waarom ze niet meer naar hun favoriete jeugdtekenfilms kijken. Ten eerste is er nu betere entertainment beschikbaar, en ten tweede hebben die tekenfilms hun magie verloren. Met de wilskrachtmethode ontzeg je het kind alleen de tekenfilm, maar met de EasyPeasy-methode zorg je er ook voor dat ze er geen waarde meer in zien. Wat is beter? Meestal zal de gebruiker niet direct weer een sessie beginnen. Ze denken: “Ik wil niet opnieuw verslaafd raken!” en laten een veilige periode van uren, dagen of zelfs weken voorbijgaan. De ex-gebruiker kan dan zeggen: “Nou, ik ben niet opnieuw verslaafd geraakt, dus ik kan veilig nog een sessie doen.” Ze vallen weer in dezelfde valkuil als toen ze voor het eerst begonnen en staan al op het gladde pad naar beneden.
Gebruikers die slagen met de wilskrachtmethode vinden het vaak een lange en moeilijke weg, omdat het belangrijkste probleem de hersenspoeling is. Lang nadat de fysieke verslaving is verdwenen, blijven ze somber en ellendig rondlopen. Uiteindelijk, na dit langdurige martelen te hebben doorstaan, dringt het tot hen door dat ze niet meer zullen toegeven. Ze stoppen met piekeren en accepteren dat het leven doorgaat en ook zonder porno plezierig is. Er zijn echter aanzienlijk meer mislukkingen dan successen, omdat sommige die wel slagen, de rest van hun leven in een kwetsbare staat blijven. Ze hebben nog steeds een bepaalde mate van hersenspoeling die hen vertelt dat porno hen daadwerkelijk een oppepper geeft. Dit verklaart waarom veel gebruikers die voor lange periodes zijn gestopt, uiteindelijk toch weer beginnen. Veel ex-gebruikers doen af en toe een sessie als een ‘speciaal cadeautje’ of om zichzelf te bewijzen hoe sterk hun zelfcontrole is. Het lijkt dat te doen — maar zodra hun sessie eindigt en de dopamine verdwijnt, begint een stemmetje hen weer naar een volgende sessie te sturen. Als ze besluiten deel te nemen, lijkt alles nog onder controle, zonder verrassingen of escalatie, dus zeggen ze: “Geweldig! Hoewel ik er niet echt van geniet, raak ik niet verslaafd. Na Kerstmis/vakantie/deze stressvolle periode stop ik.” Wat ze niet weten, is dat de waterglijbaan in hun brein alleen maar gladder is geworden.
Te laat, ze zijn al verslaafd! De val waar ze zichzelf uit hebben weten te worstelen, heeft opnieuw zijn slachtoffer geëist.
Zoals eerder gezegd, gaat het nooit om genieten. Dat deed het nooit! Als we het alleen deden voor het plezier, zou niemand langer op pornowebsites blijven dan nodig is om klaar te komen. Hoe dan ook, zelfbevrediging is beter vanuit herinneringen. We denken dat we van internetporno genieten, simpelweg omdat we niet kunnen geloven dat we zo dom zouden zijn om eraan verslaafd te raken als we er niet van zouden genieten. De meeste gebruikers hebben geen idee van de ‘supernormale stimuli’, de drang naar nieuwheid of schokzoekers. Zelfs nadat ze erover lezen, geloven ze niet dat hun gebruik wordt gedreven door de beloningscircuits in hun hersenen. Daarom is zoveel van porno onbewust — als je je bewust was van de neurologische veranderingen en moest rechtvaardigen dat het je in de toekomst geld gaat kosten, zou zelfs de illusie van plezier verdwijnen.
Wanneer we proberen onze gedachten te blokkeren voor de negatieve kant, voelen we ons dom. Als we de waarheid onder ogen moesten zien, zou dat ondraaglijk zijn! Als je een gebruiker in actie zou zien, merk je dat ze alleen gelukkig zijn wanneer ze zich niet bewust zijn van hun gebruik. Zodra ze zich ervan bewust worden, voelen ze zich ongemakkelijk en verontschuldigend. Porno voedt het kleine monster, dus als je het uit je lichaam verwijdert, samen met de hersenspoeling (het grote monster), zul je geen behoefte of verlangen meer hebben om te kijken!